Kto wie, jak skończy się książka, ten jest uboższy o jej wszystkie strony, o zwroty akcji i zawroty głowy, o wszystkie postaci opisane i wymyślone przez narratora, lub przez pozbawionego koniecznej wyobraźni kronikarza, dziejopisa.

Kto wie, jak skończy się książka? Do przewidzenia jest kropka, a nawet przecinek, dwukropek, niewidzialna spacja. Reszta jest milczeniem, reszta jest niekończącą się opowieścią.

Odys wypływa na spokojne o tej porze dnia morze. Jego okręt pod żaglem ledwie porusza się po gładkiej powierzchni. Towarzysze pomagają co sił wiosłami oddalać się od brzegu. Odys nie wie o czekających go przygodach prawie nic. Nie poznał jeszcze goryczy powrotu, rozczarowania namiętnością, nie spotkał żadnego z potworów, które staną mu na drodze. Odys śni o przygodzie. Odys ma tylko wyobrażenie czasu, który ma nadejść, nie ma świadomości czasu, który zostawia za burtą – woda się wygładzi, bądź wzburzone morze odbierze kilwaterowi jego sens i przyczynę.

Od dawna podejrzewał, że Żydzi planują jego śmierć. Dlatego nigdy nie pogodził się z wyborem Swietłany, czyniąc ją nieszczęśliwą. W gruncie rzeczy nie dlatego jednak prześladował córkę, lecz z powodu konieczności sprawowania kontroli. Podobnie, jak musiał mieć kontrolę nad wszystkimi poczynaniami Wasyla – tego cholernego alkoholika i bawidamka; czymże bowiem stałby się, gdyby nie był w stanie trzymać w ryzach najbliższego otoczenia? Jak mógłby zachować wiarygodność władcy i jakim respektem darzyłby go dwór? On, wielki car, władca, monarcha absolutny musiał siać strach, aby wszystkie rośliny ogromnego stepu rosły tak, jak trzeba, aby pochylały się tylko przed tym wiatrem, który on sam wprawił w ruch, aby zgodnie falowały i chwaliły jego imię. Do diabła z ziemią, na której rosły, ważne, aby rosły równo i w rymie jego oddechu. Jeśli tylko którakolwiek z traw zaczynała szumieć inną niż jego pieśń, należało ją wyrwać razem z innymi chwastami, jeśli którykolwiek kwiat rozwijał się ponad przeciętność, należało go czym prędzej zerwać, zasuszyć, włożyć między opasłe akta dziejów.

Czytaj dalej →

Wyobrażam sobie, że napisałem opowiadanie i choć można się z tego uśmiać, zostało wydrukowane. Zakładam, że ktoś je przeczytał. Zachęcony, biorę się za kolejne, tym razem świadomie, wierząc w potrzebę jego napisania, no i w to, że pokrzepi  mnie na znaczeniu. Jednak następne też było do chrzanu. Zacząłem pisać trzecie. Też o niczym, ale z mile widzianą pointą. Pointa, razem z opowiadaniem, znalazła się w druku i otrzymałem, na  początek, wiązankę słów z otuchami.

Wyobrażam sobie, że nabrałem ochoty do istnienia w modnym kolorze, a profesja wziętego nudziarza zaczęła mi konweniować. Przejęty sodową rolą, wziąłem się do pisania kobyły. Ale powieść w wydaniu bufona ma swoje  za uszami: atrakcyjny wątek, miłosną i koniecznie trzymającą za grdykę akcję, obleśnie żwawą i o społecznym wydźwięku, dużo wyczynowego seksu, egzystencjalnych muld, pomarańczowych zachodów słońca na tle westchnień i niedostępnych gór, romantyczne  pogwarki z najstarszymi góralami, bosymi filozofami  zmierzającymi do życiowej prawdy przez piach po szkle, frazesowe kontenery ze starymi śpiewkami, rozterkowy zawrót głowy, sława, chwilowo modne znajomości, listy ze stekiem gratulacji, telefaksy od  rozdzierających cudze szaty nad nie swoimi upadkami, jakieś monstrualnie skąpe honoraria, a wszystko nafaszerowane troską o człowieka, spreparowane tak, by wyciągnąć z pióra następny przekaz.

Zgodnie z przepisem na rewelację, wziąłem się za tworzenie fabularnego pieścidełka. Powiedziałem sobie, że jeśli taka liryczna fujara jak X, mógł zmajstrować “Przygody Y w Z”, to tym bardziej ja, którym sporo chwil odślęczał przy czytaniu  Jaspersa, Fromma i Blablaka,  ja, który, nie chwalący, znam Cendrasa na wyrywki, a w małym palcu mam wszystkie nie napisane utwory Nabokova!

Obecnie, już po publikacji dzieła, które okazało się takie tam i było nieźle ambitną ramotą, jeszcze jedną książką, jakby powiedział Cortazar, uważam za minus powieści fakt, że w ogóle trzeba ją pisać. I dlatego wolę wyobrażać sobie, że napisałem opowiadanie, którego nikt nie przeczytał.

SZACHY

Choć znaliśmy się od lat, jeszcze z budy, choć był moim rówieśnikiem, facetem wzrostu mniej więcej niesporego, uraźliwym ponad normę, subtelnym do granic wytrzymałości, to przecież mówił, myślał i zachowywał się, jak człowiek starej daty.
Przychodził do mnie co środę, pogrywał ze mną w szachy, wędrował po planszy misternymi figurkami ze słoniowej kości, rzeźbiarskimi robotami człowieka o zapomnianym zawodzie artysty, figurkami z czasu domu pełnego ludzi, narzekał na drożyznę i narowiste żylaki, podekscytowany czymkolwiek, sąsiadami za żywopłotem, napadowymi odwiedzinami rodzinki.
Jego przewrażliwienie było niebezpieczne. Nigdy się nie wiedziało, gdzie i czym się skończy, niedostrzegalnym westchnieniem, wzrokiem pełnym wyrzutu, czy namiętnym wybuchem prowokującym do rozmowy o nieokreślonych parametrach. Najniewinniejszy motyw mógł ulec rozwinięciu, mógł przerodzić się w atak.
Należało przy nim trzymać się na szpic, nie trajkotać, gdy na głos rozważał następny, desperacki manewr, obronę konia i tak spisanego na konserwy, taktykę do przewidzenia przez początkującego, pilnować języka, by nie palnąć czegoś do żałowania, do wykreślania z pamięci, nie sprzeciwiać mu się, gdy pomylił pola, wieżę z gońcem lub hetmana z królikiem, co najwyżej powiedzieć mimochodem, patrząc na wierzchołki drzew, na drogę przed domem, suchą jak pieprz i pustą od lat, markując wycieranie nosa, że błądzenie jest rzeczą ludzką.
Należało, bez popędzania i daremnych komentarzy, poddać się losowi, płynąć z jego prądem, znosić przeciągłe chwile namysłu, wahliwe borykania się z kuszącymi ewentualnościami, jego śmieszne i denerwujące bębnienie cybuchem o blat w trakcie wykonywania posunięcia, w momencie chwytania byka za rogi, w przełomowym raz kozie śmierć, w okamgnieniu zastanawiania się nad ruchem, na którego wykonanie każdy dobry szachista, a nie grajek od święta, przeznaczyłby pół sekundy automatycznego myślenia, podczas gdy on przewlekał go, celebrował go przez minut pięć.
Należało ścierpieć jego nerwowe wiercenie dodatkowej dziury w porciętach, manifestacyjne chwianie się to w przód, to do tyłu, zafrasowane drapanie po wypłowiałej czaszce, rozpraszające łomotanie byle czym o byle co i zacieranie wątrobianych rąk.
Należało, ze skrzętną uwagą, słuchać jego łacińskich przysłów i udawać, że są odpowiednie do sytuacji na szachownicy.
Ale choć irytował mnie powolnością najprostszych poruszeń, niezmiennie dwie, partia i rewanż, te nasze nawykowe pojedynki, były niepisanym, a uświęconym sposobem dawania świadectwa o tym, co przeszło, sentymentalnym, ckliwym być może, dawaniem jednak trwałym i należącym wyłącznie do nas.
2
Gdy byłem obok niego, wydawało mi się, że już bym nie potrafił się z nim nie spotykać, już nie mógłbym sam uporać się ze swoim opuszczeniem, ze swoją pustką w milczącym domu, ze swoim obsesyjnym, niemęskim patrzeniem na fotografie w albumie, już bym nie umiał obojętnie przejść z dużego pokoju do kuchni wiedząc, że w środę, rozmawiałem z nim, żartowałem, że wszystko jest na medal, a w piątek zawiozą mnie na jego pogrzeb.

Mam w swojej bibliotece utwory pisane krwią, farbowane wzruszeniem, niedosytem, tchnące prawdą dzieł nacechowanych cynizmem,  znaleźć też wśród nich można książki nudne i zawiłe, jakieś odstręczające i limfatyczne cegły upstrzone drętwym, dworskim stylem topornego propagandzisty, komercyjne i kompromisowe, fabularne gnioty wygrzebane z obojętności, zimne, zniechęcające do lektury i odporne na istnienie nieumownych FAKTÓW, pisane na obstalunek.

Albo inne, znajome, bliskie od razu i od razu moje, jak gdyby napisane z myślą o mnie, poetyckie i prozatorskie diamenty, stylistyczne perły z myśli, perły rozświetlone wewnętrznym blaskiem…

…przechodząc obok regałów, przenikam w inne światy. Mam wówczas do czynienia z różnorodnymi obszarami, wkraczam w metafizyczne, ponadzmysłowe przestrzenie książek pożółkłych ze starości, a przecież tak mi bliskie, a przecież tak we mnie obecne….

…kiedy patrzę na grube cegły tomów, gdy czytam ich tytuły, wszystkie te chaotyczne wrażenia dźwiękowe, zaczynają się układać w pewien zwarty, uporządkowany ciąg i ni stąd ni zowąd ich muzyczność przybiera harmonijne, zrozumiałe, niepodzielne formy. I słyszę rozmowy ich bohaterów, ich głosy, ich dialogi odbywające się na moich oczach, na wyciągniecie wzroku, melodyjne, nieśmiałe, kobiece, i męskie, tubalne, stentorowe…

…polegała na całkowitej szczerości, szczerości niemal okrutnej i pozbawionej kramarskich tyrad. Jedynymi spotkaniami były nasze długie, znaczące, telefoniczne rozmowy. Dzień bez nich wydawał się stracony. Mówiąc “dobranoc”, żegnaliśmy się do wczoraj.

b

Rzecz dziwna, choć wiedzieliśmy o sobie prawie wszystko, znaliśmy się na wylot, to naszym głównym ograniczeniem było nieusiłowanie zobaczenia się. I może dlatego byliśmy dla siebie nieodzowni. Za sprawą domysłów, spekulacji, żyliśmy pogrążeni w drastycznie wątłych przypuszczeniach. Tak było przez pierwsze dwa miesiące.

c

Wytrwale, jakkolwiek z coraz większym trudem, pragnęliśmy się nie widzieć, ale podkusiło mnie: zachciałem zobaczyć ją w rzeczywistości. W kolejnej rozmowie zaproponowałem wymianę fotografii. Po tygodniu nadszedł jej list.
d

Była zgodna z moją fantazją. Żeby nie wypaść z roli, wysyłałem zdjęcie swojego znajomka, jednak przyszło mi do głowy, że wpadła na ten sam pomysł. Pojechałem do jej miasta.

e

Była to niewielka dziura z perspektywami. Ludzie, jak tu, chodzili wytyczonymi koleinami, dodzierali swoje maski nieprzekupnej uległości. Znany z rozmów dom był dwupiętrowy. Stałem po jego drugiej stronie. Uczynny smyk zaoferował mi się ją pokazać. Miał siedem lat i ucięliśmy sobie całkiem względną rozmówkę. Czekałem.

f

Kamienica, wciśnięta między dwie bliźniacze, buda z liszajami po piękności, stała na czatach. Z płomieniami dachu o dwóch wieżyczkach, w strudze światła znikającego za kościołem, wydawała się dostojna. W zachodzącym słońcu dostrzegałem niezmącony obraz minionego, który odmienił się w blok pełen spopielałych krzyków, wyburzonych hałasów, rojny bezgwarem spokoju. Z bramy wyszła staruszka.- To ta pani – ożywił się chłopczyk i odbiegł.

g

Ruszyłem za nią. Ulica była wąska i przeciwległe domy prawie się stykały, prawie się pozdrawiały. Miała zbyt obszerne buty. Tłuste strączki włosów, zakrywając szyję, podrygiwały figlarnie. Ciemna, poplamiona sukienka, szary, chyba kiedyś bordowy żakiet, brązowe pończochy. Weszła do sklepu.

h

Przypomniałem sobie nasze rozmowy. Trwały w atmosferze zabronionych pojedynków, średniowiecznych snów o mizerykordii, gdy, leżąc w oczekiwaniu na cios łaski, miłosierdzie oznaczało jeszcze jedną próbę wyzwolenia. Nasze rozmowy, były to telefoniczne monologi, eksplozje słów, urywanych gestykulacji. Łączyła nas zazdrość, owo przymierze ufnych nie do końca, owo beznadziejne zadośćuczynienie miłości, która była walką, walką z życiem pełnym zaziębionych trosk i kichających planów.

i

Dopiero teraz rozumiałem jej obawę przed spotkaniem, zrozumiałem, że nigdy nie należy wtrącać się do cudzego życia, że, odarte z tajemnicy i wybebeszone z iluzji, nie zwykłą erratą może być, ale nadzwyczajnym suplementem do prawdy, więc palenie jej fotografii wydało mi się czczą formalnością, bo żyliśmy na przekór sobie, na przekór  chwiejnej wierze w siebie, bo nasza miłość…

Staraniem entuzjastów „Wiedzy Chodnikowej” powstała na naszym wydawniczym rynku nowa, lecz już obiecująca oficyna. Nazywa się ona BIBLIOTEKA PROBLEMÓW NIEPOTRZEBNYCH.  Jej założeniem jest maksymalna popularyzacja nauki uważanej dotąd za odpadową.

Już pierwsza jej pozycja wzbudziła krzepkie zainteresowanie czytelników. Jest to historyczny przewodnik po królestwie zwierząt, ale mylił by się ten, kto by chciał znaleźć w nim opis zwierząt powszechnych, standardowych. Tego rodzaju stereotypowe organizmy są umieszczone w słownikach i encyklopediach innych wydawnictw; autorzy (bo to opracowanie zbiorowe), koncentrują się na formach nietypowych, takich, jak, np. Kangur Plecakowaty.

To oni, w wyniku długoletnich badań, rozszyfrowali język Kangura P. i dokonali jego podziału, rozwarstwili go mianowicie na język podpodłogowy zwyczajny i język podpodłogowy nadzwyczajny nie wprost.

To z tego podręcznika dowiedziałem się o Tąpielicach Sromotnikowych i Dreptalnikach Skrzypiących mających swoje wypadowe bazy za kaloryferami, to on otworzył mi oczy na rzeczywisty świat Makrelownic Zbrojnych żyjących pod szafką z radiem, to dzięki niemu poznałem wewnętrzne życie Beznosych Słonic  zamieszkujących w każdym uczciwym klombie, to jemu zawdzięczam,  że miałem niebywałą okazję zaznajomić się ze  zwyczajami  Kangura P.

Dziwne  i jakże mało poznane zwierzątko to przybyło w nasze strony razem z taborami Ziemniaków Kwarcianych. Egzystuje w szparach niewypastowanych podłóg, żeruje wyłącznie w księżycowe noce, nie cierpi Mrówek Falistych, które, ze złośliwą zajadłością, zawziętością,  niszczą mu zapasy na zimę.

Pożytku z tego kręgowca nie da się stwierdzić ani na lekarstwo, lecz wśród naukowców  i na ten temat rozgorzały spory i podziały.

Czytaj dalej →

Marzysz o dawnych obszarach spokoju ale przetarte i pocerowane odległością istnienia uciekły na  długo Są tam dokąd zmierzasz tam  gdzie gasną  minuty nie twojego czasu Bo jesteś żyjesz pożądasz tylko tu tylko ze mną Jak ten co żył w prośbach do Boga by zamknął mu oczy ponieważ straceńczo sądził że istnieje bez przyczyny

Na próżno  starasz się zrozumieć dlaczego cień odbity od ciebie jest jaśniejszy od ciebie a twoje słońce nie wędruje ze świtą w orszaku z tęczy więc pozostawiam ci dar  oliwnie śmiertelną gałązkę wawrzynowy płacz wtopiony w bursztyn  gadatliwych przemilczeń 
Omijasz uchwytne zatoki żalu kaleczysz  skrzydła przestrzenią zwątpienia  lotem składnie kołującym szybujesz ponad swoim czasem i nagle wiesz co ci przeszkadza być tą co wyrasta  ponad własną zachciankę
 
PS.

Jesteś pożądaniem szatańskich aniołów co  prowadzą do  wzgardy gdzie są zamiary brukowane strachem jesteś bryłą zlepioną z niemoich podejrzeń  biegniesz podtrzymać garb niemojej rozpaczy nie patrzysz na ocean  zziębniętych uśmiechów bo gdy tworzysz istnieją raje przysięgi na piekło więc z tobą jest tak jak by ci dano wykonać obraz  którego nie zdążysz zobaczyć i pytasz jakim się stanie zanim ożyje w cudzym spojrzeniu zanim błysk dany ci na próżno spodoba się twoim naśladowcom  a to przecież nie tak że jestem twoją odpowiedzią to ty jesteś moim pytaniem moim znakiem niewiedzy

PS.2

Wierzę w twój powrót Jeżeli zdarzy nam się piekło wzajemnego znieczulenia i będziemy poza sobą równie szczęśliwi jak teraz, pamiętaj: teraz potrwa bez naszego udziału, gdyż nie można rozłączyć tych, co są nierozłączni.

Z włóczęgi, z beztroskiego szwendania się po nieznanym świecie, po wędrówkach przez egzotyczne grajdołki, sterany przygodami w stylu Indiany Jonesa, wrócił do Matyldy, jednak zastał  w jej domu nie to, co zostawił; ujrzał ludzi, których przedtem nie widział, zobaczył twarze uśmiechnięte do  sera, więc zirytowany wypadł z mieszkania. Lecz nie na pustą ulicę, ale pod rozpędzoną furgonetkę i z każdą chwilą było z nim nieporównanie gorzej: leżąc w niewygodnych skrętach obolałego ciała, zanim zemdlał, poczuł, że nadchodzi zbyt wczesny moment na żegnanie się z poprzednimi majakami, że już nie ma co liczyć na nowy zapas sił, na odświeżoną ochotę na życie, że przyszedł raptowny czas na ponowne poznawanie starych przeżyć, na przerażenia, których już nie będzie miał szans przeżyć do końca.

Stracił przytomność, a gdy się ocknął, było ciemno i na dodatek bolało go biodro. Nie mógł wyjść z krzaków. Leżał w nich, jak przetrącony listek figowy i modlił się, by już nikt więcej tędy nie przejeżdżał, by pozwolono mu choć trochę pospać.  Pojął, że znowu ma przegwizdane, z powrotem czekają na niego długie miesiące szpitala i rekonwalescencji, pobyty na wysłużonych dostawkach, głupawe rozmowy ze szlafrokami wychodzącymi na peta, zrozumiał, że ponownie grożą mu odgrzewane wersje nudnych tematów, stare pyry, trele morele i gadki szmatki, że znowu powrócą nudne omawiania tego, co tam, panie, słychać na szerokim świecie, co w polityce, gdzie tam komu co piszczy w trawie, że zacznie się przymulone komentowanie, wyjaśnianie, narzekanie, rewelacje o tym, co się ostatnio mówi, kto kogo gdzie na czym przyłapał, co na obchodzie, kiedy wypis, znowu zaczną się nieśmiertelne gadki o żonach, laskach i innych breweriach.

Zrozumiał, że znowu spadną na niego odstręczające nastroje, krótkie żale zakończone smutkiem, zbędne chwile zastanawiania się nad swoim zbędnym życiem, znowu zaczną się obsesyjne rozważania o rozlanym mleku. I wrócą lęki oraz abstrakcyjne odczucia skupione w zagrożeniach, poruszone zostaną lawiny poprzednich urazów i obaw, które, choć otrząsną się ze swoich zabliźnionych ran i choć nastąpią, powolnie, majestatycznie, lecz nieuchronnie, to już wkrótce nabiorą niepowstrzymanego rozpędu, zaczną rozszczepiać się na pojedyncze zmartwienia. I naraz ujrzał przed sobą wszystkie swoje lęki, wszystkie swoje zagrożenia, które nigdy dotąd nie były aż tak jednorodne, które przedtem były wieloznaczne, nie odzwierciedlały jednego przeżycia, jednego urazu, ale były sumą wszelkich utrat, kwintesencją tych, co już się wydarzyły i tych, co dopiero w nim nastąpią…

Wtedy zachwycał się wszystkim, co było duże, niefircykowate i rozległe, roztkliwiał się nad piramidami, Coloseum, katedrami, pomnikami potęgi Człowieka  lecz teraz, kiedy pojazd, który nadjechał, nie pozwolił, by zdążył docenić jego śliczną karoserię, by mógł zapłakać nad pięknem skrzyni biegów, tylko bez uprzedzenia zmiażdżył mu nogę i przejechał po niej wszystkimi kołami jak po obwodnicy, wehikuł ten raz na zawsze oduczył go wracania do zamkniętej przeszłości.

Pewnego dnia zadzwonił telefon. W słuchawce zabrzmiał śpiewny głos kobiety. Należał do osoby, o której nie słyszałem od lat, której spodziewałem się nigdy więcej nie ujrzeć. Kobieta o bezkształtnej twarzy, tak pospolitej, że już od dłuższego czasu tkwiącej w mojej wyobraźni w sposób zamazany, pojawiła się w mojej pamięci jako twarz tej, którą niegdyś usiłowałem kochać.

Mówiła, donośnie modulowanym szeptem, o czymś, co może i było dla niej istotne, co mnie jednak obchodziło niewiele. Jej gorączkowy, przerywany suchym kaszlem głos, podniecił mnie znowu, ekscytował po dawnemu, prowokował do wspomnień.
Czytaj dalej →

Bieda obraziła się na Nędzę, więc mieszkańcy tej bajki – niecnotki ustalili, że musi się odbyć bój z udziałem arbitra.

Bieda, jako arystokratka blisko spokrewniona z Niedolą, nie mogła pogodzić się z faktem,  że o Nędzy, pospolitej wiedźmie z marginesu, zaczyna się mówić coraz więcej.  W rankingach na popularność, spadało się jej co tchu, tak, że nie nadążała się podnosić; podczas gdy Nędza rosła w siłę i dostatek, Bieda obrastała w zawiść.

O Nędzy było wszędzie; media zabijały się o przeprowadzenie z nią wywiadu, stacje telewizyjne pchały się do niej z prośbami o wystąpienie w ŚNIADANIU NA DOBRANOC. Studia radiowe, stodoły polityczne i inne meliny z dobrym słowem, organizowały konkursy i przetargi na jej obecność w programie.

Bieda, dotychczas niekwestionowana przodownica wszystkich tabel z nieszczęściami, teraz nieprzytomna z wściekłości i wzgardy  do siebie, zaszyła się w kąt.  Moda na atrakcyjność Nędzy, zaczynała ją męczyć. Kiedy otwierała telewizor, z diabelskiego pudełka wyskakiwała skwaszona fizjonomia Nędzy reklamującej pieluchy bez konserwantów .

Mądry odludek żyjący na nielegalnym skraju wsi, smutny pokutnik zajmujący się nieróbstwem oraz doradztwem finansowym dla bankrutów powiedział, że do roli wykolejonego sędziego najbardziej pasuje mu bliski krewniak obywatela Głupawki,  zasłużony frajer z pierwszych stron toaletowego pisma.

Powiedział też, że w trakcie medytacji o czterech literach, doszedł do wniosku, że pojedynek należy odbyć w atmosferze przyjaźni, wzajemnego zrozumienia i ogólnie przyjętych uprzedzeń, a zwłaszcza, że powinno dojść do rozpisania referendum względem pytania o ukryty sens bijatyki o nic. 

Jakby nie rzec, bohaterkami honorowej zadymy były dwie pierwsze damy zadupia i strach brał myśleć, co to będzie, jak ich nie będzie, jak, w pojedynkowym ferworze, usieką sobie to, czy tamto… Usieką, lub odstrzelą!

Jak zdecydowano, tak postąpiono i plebiscyt wykazał, że bijatyka jest najlepszym sposobem  okazywania sympatii. A bijatyka zażarta, krwawa jatka połączona z fajerwerkami w postaci latających tasaków, to CZYSTA MIŁOŚĆ.